Lufta e Rusisë në Ukrainë bën dhe ndikimi i saj në Ballkan

Nje analize nga Ishaan  Tharoor

Disa muaj pasi nisi pushtimin rus të Ukrainës, presidenti Vladimir Putin u përpoq të justifikonte luftën e tij duke treguar Ballkanin Perëndimor.  Në një takim me Sekretarin e Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara, António Guterres, Putin vuri në dukje shembullib e ndërhyrjes së NATO-s në ish-Jugosllavi në vitin 1999, një fushatë bombardimi që goditi objektivat në atë që atëherë ishte e kombinuar me Serbinë dhe Malin e Zi në një përpjekje për të ndalur sulmin e Serbisë kundër etnisë shqiptare.  Lufta e shkurtër dhe operacioni paqeruajtës pasues çuan në shfaqjen e kombit të pavarur të Kosovës.
Veprimet e aleancës perëndimore atëherë, sugjeroi Putin, nuk ishin të ndryshme nga ato që forcat e tij kërkuan të bënin tani në përpjekje për të garantuar pavarësinë e dy entiteteve separatiste pro-Kremlinit në rajonin lindor të Ukrainës të njohur si Donbas.  “Shumë shtete të Perëndimit e njohën [Kosovën] si një shtet të pavarur”, i tha Putin Guterres.  “Ne bëmë të njëjtën gjë në lidhje me republikat e Donbasit”.

Ka shumë arsye për t’u tallur me këtë analogji, jo vetëm sepse Rusia ende nuk e njeh pavarësinë e Kosovës dhe e ka dënuar me zë të lartë luftën e NATO-s kundër aleatit të tyre serb.  Sulmet ajrore të NATO-s çuan në viktima civile serbe, por ato gjithashtu ndihmuan në shmangien e raundeve të mëtejshme të spastrimit të dhunshëm etnik në Ballkan dhe stabilizimin e një krize që kishte parë tashmë mijëra të vrarë dhe qindra mijëra të tjerë të zhvendosur.  Pushtimi i Putinit, ndërkohë, përkufizohet nga retorika gjenocidale e Kremlinit, si dhe nga raportet e kota për mizoritë e kryera nga trupat ruse.  Kjo ka bërë që miliona ukrainas të largohen nga shtëpitë e tyre.
Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani sheh një paralele krejt së bashku.  Fitorja e mundësuar nga NATO e luftëtarëve të Kosovës mbi regjimin e presidentit të atëhershëm serb Slobodan Millosheviç ishte pjesë e një lufte më të gjerë për të drejtat e njeriut, sundimin e ligjit dhe parimet demokratike.  “Njëzet e tre vjet më parë këto vlera ishin në rrezik në Kosovë dhe më gjerë,” më tha Osmani gjatë një interviste të enjten në Uashington.  “Njëzet e tre vjet më vonë, është e njëjta gjë – këto vlera janë në rrezik në Ukrainë.”

Fushata e Rusisë në Ukrainë nuk meriton asnjë lloj legjitimiteti ndërkombëtar.  Ajo pasqyron thjesht, sipas Osmanit, “prirjet e sëmura, perandorake” të presidentit rus.

Osmani ishte në Uashington këtë javë së bashku me kryeministrin e vendit të saj, Albin Kurti.  Ata patën takime me Sekretarin e Shtetit Antony Blinken dhe nënshkruan një marrëveshje të rëndësishme investimi me Korporatën e Sfidave të Mijëvjeçarit, një entitet qeveritar i SHBA-së, i cili ka zotuar 237 milionë dollarë në financim për infrastrukturën energjetike të Kosovës.

Por në bisedën e saj me Today’s WorldView, Osmani paralajmëroi gjithashtu për rreziqet më të gjera me të cilat përballet rajoni i saj, ku ndikimi rus historikisht ka luajtur një rol të jashtëzakonshëm.

Vetëm këtë fundjavë u ndezën tensionet mes Kosovës dhe Serbisë.  Serbët etnikë në komunat veriore të Kosovës bllokuan rrugët dhe u përleshën me detashmentet e policisë në përgjigje të vendimit të autoriteteve të Kosovës për të kërkuar që automjetet që hyjnë nga Serbia të zëvendësojnë targat e tyre me targa të Kosovës;  nje forme reciprociteti meqenese është e nevojshme për automjetet nga Kosova që hyjne ne Serni.

 Zyrtarët e lartë u përfshinë në një luftë fjalësh.  Kurti akuzoi presidentin serb Aleksandar Vuçiq për nxitjen e dhunës.  Vuçiç tha se të dy palet “kurrë nuk kanë qenë në një situatë më komplekse se sot”, por u zotua për fitoren serbe pavarësisht.  Misioni i vogël i NATO-s në Kosovë u ndje i detyruar të lëshonte një deklaratë, duke thënë se ishte “i përgatitur për të ndërhyrë nëse rrezikohet stabiliteti”.

 Gjithashtu shqetësim i menjëhershëm është situata në Bosnje, rregullimi i ndërlikuar politik i së cilës që bashkoi popullsinë e saj etnike boshnjake, kroate dhe serbe duket më e lëkundur se kurrë.  Analistët besojnë se Milorad Dodik, udhëheqësi i republikës gjysmëautonome etnike serbe brenda federatës boshnjake, po shtyn për një ndarje më të qartë që mund të shkaktojë trazira të reja në rajon.  Përpjekjet e tij gjejnë mbështetje të ngushtë si në Moskë ashtu edhe në Beograd.

Serbia është, në fund të fundit, një aleat historik rus dhe, sipas fjalëve të Osmanit, “tokë pjellore” për operacionet e ndikimit të Putinit.

 Ndërsa shumica e liderëve të Evropës kanë ndjekur masa armiqësore kundër Kremlinit, Vuçiç nuk ka bërë.  Ai refuzoi t’i bashkohej BE-se per te vendosur regjim të sanksioneve ndaj Rusisë.

Ai nënshkroi një marrëveshje fitimprurëse gazi me Moskën në fillim të kësaj vere, edhe pse pjesa tjetër e kontinentit po përpiqet të heqë dorë nga eksportet ruse të energjisë.  Dhe duke qenë se sundimi i tij nacionalist ka çuar në një erozion të demokracisë serbe dhe shqetësime në rritje për lirinë e shtypit, Vuçiç ka lejuar gjithashtu që grupet e propagandës shtetërore ruse të vazhdojnë të veprojnë në Serbi.  Ato luajnë një rol të rëndësishëm në nxitjen e polarizimit në rajon.

Analistët dlasin për një sëmundje më të gjerë.  “Në vend të vizionit për t’iu bashkuar një Evrope paqësore dhe të begatë, ka një ndjenjë në rritje të stanjacionit në të cilin ankesat historike dhe biznesi i papërfunduar i çdo vendi gërryen si tipare të përhershme të fushatave zgjedhore dhe shkaktues të mundshëm konflikti,” vuri në dukje një raport i fundit nga International.  Grupi i Krizave.  “Udhëheqësit ndezin flakët me retorikë përçarëse, duke u përpjekur të largojnë vëmendjen nga ekonomitë e ngadalta, standardet e ulëta të jetesës, korrupsioni dhe nepotizmi”.

Osmani e sheh sjelljen e Vuçiqit si atë të një autokrati që nuk duhet të qetësohet.  Përtej pretendimeve territoriale të Serbisë në Kosovë, ajo tregon dorën e Beogradit në destabilitetin e provokuar në Bosnje si dhe përpjekjen e supozuar pro-Kremlinit për të nxitur një grusht shteti në Malin e Zi në vitin 2016 për të ndaluar pranimin e saj në NATO (Përpjekja dështoi dhe disa nga pretendimet e saj  drejtuesit e grupit janë burgosur).  Vizionet e vazhdueshme të një “Serbie të madhe” e gjallërojnë lëvizjen e Vuçiqit.
Të dielën, një deputet i partisë në pushtet në parlamentin e Serbisë madje shkroi në Twitter se Serbia mund “gjithashtu të detyrohet të fillojë denazifikimin e Ballkanit”, duke thirrur të njëjtin kornizë të rreme përmes së cilës Putin justifikoi pushtimin e tij në Ukrainë.  Vuçiq “i shikon vendet tona si vende të përkohshme dhe përpiqet të mohojë ekzistencën tonë”, tha Osmani.  Është “vetë mënyra se si Putin e shikon Ukrainën, Moldavinë dhe vendet e tjera.  Është saktësisht e njëjta strategji.”

Serbia, ndryshe nga Rusia, është kandidate për anëtarësim në Bashkimin Evropian dhe zë një pozicion më të komplikuar brenda Evropës.  Por gjeopolitika e re e shkaktuar nga pushtimi rus i Ukrainës e ka shtyrë Vuçiçin në një qoshe.

Kosova, ndërkohë, e di se në cilin drejtim dëshiron të shkojë, por ka një rrugë të komplikuar përpara.  I mungon njohja e OKB-së;  Vetoja e Këshillit të Sigurimit të Rusisë mbetet një pengesë themelore;  dhe një pjesë e konsiderueshme e komunitetit ndërkombëtar ende nuk e ka pranuar statusin e tij si një komb sovran dhe i pavarur – duke përfshirë pesë vende brenda Bashkimit Evropian.

Osmani beson se kjo mund të ndryshojë në mjedisin aktual, me luftën në Ukrainë që po ashtu i jep një shtysë “integrimit euroatlantik” të Kosovës.  Ajo përmendi ofertat dramatike të pranimit të Finlandës dhe Suedisë në NATO.

Në fillim të këtij viti, Bashkimi Evropian gjithashtu e përshpejtoi procesin për t’i dhënë statusin e kandidatit Ukrainës, një shenjë e admirimit të kontinentit për luftën e Ukrainës.  Disa kritikë në Ballkanin Perëndimor kishin frikë se kjo vetëm do të vononte më tej ofertat e vendeve të tyre për anëtarësim.

 “Një Evropë e plotë, e lirë dhe në paqe është e pamundur pa Ballkanin Perëndimor”, tha Osmani.

(Marre nga The Washington Post)