Oh! Sa të lumtur që e ndiej vehten sot, që shoh, këtu në Vlorë, kaqë burra Shqipëtarë të mbledhur tok, tuke pritur me kureshti e padurim përfundimin e kësaj mbledhjeje historike, për fatin e Atdheut tonë të dashur.
Plot me gaz e me lot ndër sy, nga mallëngjimi, pra, po dal këtu para jush që t’ju gëzoj me sihariqin e madh, se sot, edhe këtë minutë, Kongresi çpalli mëvehtësinë e Shqipërisë, tuke lajmëruar gjithë botën mbarë për këtë punë e duke më ngarkuar mua kryesin’ e qeveris së përkohshme të Shqipërisë së lirë.
Mesazhi i fundit i Presidentit Ibrahim Rugova për 28 Nëntorin
Porsi ëndër më duket ky ndryshim i madh i vendit t’onë, që hoqi e voi të zezat e të lirit pesëqind vjet me radhë ndënë sundimin turk, por që tani në kohët e fundit, ishte gati të jepte shpirtin përgjithënjë, të shuhej e të çfarrosej krejtësisht nga faqia e dheut, këjo Shqipëri, që, dikur, shkëlqente nga trimërija e pashoqe e bijve të saj; kjo Shqipëri, që kur i kërcënohej rreziku Europës nga pushtimet e Turqisë, ndënë kryetrimin e pavdekur të saj, Skënderbejnë, u bë porta e hekurtë kundra sulmeve më të tërbuara të sulltanëve më t’egër që ka pas Turqija.
Mirëpo, desh Zoti, që me punën, me trimërinë dhe guximin e pashoq të Shqipëtarëvet, sot e tutje të marrin fund mjerimet dhe vuajtjet e Atdheut t’onë, sepse, këtu e kështu, jemi të LIRË të PAVARUR dhe MËVEHTE, prandaj: qeshni e gëzoni! Për t’ia arrijtur kësaj dite të bardhë e të madhe, na ka ndihmuar gjaku i dëshmorëvet dhe puna e vlefshme e patriotëve t’anë dhe e të gjithë shokëve që muarrnë pjesë në këtë mbledhje dhe e të gjithë juve, që tani po ju gufon zemëra nga gazi i madh që ndieni; mirëpo mbledhja si më plak që jam, m’a ngarkoi mua Ngritjen e shënjtë të shënjës t’onë Kombëtare, të flamurit t’onë të ëndërruar e të dashur (nxjerr Flamurin, të cilin e ka të vendosur në një shtizë hekuri, natyrisht të vogël, dhe të pshehur nën pallto dhe passi e mba një sekondë në dorë e ngul në shtyllat e ballkonit. Amatorët, posa e shohin Flamurin thërrasin me gëzim e me zë të lartë: Rroftë Flamuri, Rroftë Shqipërija e Lirë).
Ja, pra, ky është Flamuri Ynë i kuq e me shqiponjën dykrenare të zezë në mest. Dhe tani, të gjithë bashkë, si një trup i tërë dhe i pandarë, le të punojmë për t’a mburuar, për t’a përparuar e për t’a qytetëruar si i ka hije Atdhenë t’onë të Lirë.
Tuke përfunduar, s’më mbetet gjë, veçse t’i drejtoj një lutje Zotit të Madh, që, bashkë me bekimet e Tij që i lipij të na japë për të qenë të denjë të kësaj dite, të pranojë që këtej e tutje të jem unë dëshmori më i parë i Atdheut, ashtu siç pata nderin dhe fatin që të jem i pari ta puth e ta bëj të valvitet i Lirë. Flamuri i ynë, n’atdhenë t’onë të lirë.
Rroftë Flamuri!
Rroftë Shqipërija!
Dora e Zotit
Kush ka patur fatin të ndodhet atje e ta shikojë këtë sqenë të përmallshme, s’ mund ta harrojë kurrë. Na u duk sikur Dora e Zotit e këputi zinxhirin e skllavërisë; sikur u çel menjëherë rruga e një jete të re e të lumtur për popullin t’onë; sikur duallëm nga terri në dritën e bekuar të diellit; zemrat na u mbushën me gaz e me shpresë. Qysh të mos lindeshin këto ndjenja duke parë sqenën e prekëshme të vëllazërimit:
Myftiu i Dibrës Vehbiu q’u përfaqua me Ipeshkun e Durrësit Don Nikollë Kaçorin; orthodoksi beratas Bab Dud Karbunara mjekër-gjati që puthi në ballë katolikun shkodran Luigj Gurakuqin, bashkëpunëtori e dora e djathtë e Ismail Qemalit; Isa Buletini i Kosovës, me famë trimërie e në shumë kryengritje kundër Turqvet, që i puthi dorën Ismail Qemalit, beut të Vlorës; Murad Toptani nga Tirana, që ngriti flamurin në mes të Mbledhjes dhe këndonte Këngën e Flamurit, së bashku me përfaqësonjësit korçarë të Kolonisë së Bukureshtit q’e kishin prurë atë këngë nga Vllahia! Kush kishte parë ndonjëherë një pamje të tillë në Shqipëri? A mundej të mos mallëngjeheshim? A s’ishte për të derdhur lotë gëzimi? Një urim e një lutje pëshpëritte çdo buzë shqiptari: Falja, o Zot, tërë popullit tonë këtë vëllazërim për gjithmonë, që të munt të krijojë një jetë shtetërore të lirë e të lumtur.
Nga kujtimet e Dhimitër Beratit – “Ata që shpallën pavarësinë Kombëtare”, fq 203
